"Jij bent veel te perfectionistisch."    

Klinkt dit bekend in jouw oren? Misschien heb je het gehoord van je partner, jouw leidinggevende, of zelfs je therapeut. Misschien heb je het tegen jezelf gezegd tijdens een nacht zonder slaap na uren werken aan een project dat "gewoon niet goed genoeg voelde."

Maar wat betekent deze beschuldiging eigenlijk? En wat nog belangrijker is: wat moet je ermee doen?

Want laten we eerlijk zijn: De adviezen die je krijgt zijn vaak verwarrend en zeggen verschillende dingen.

• "Laat los, accepteer imperfectie" zegt de ene coach.
• "Streef naar excellentie in alles wat je doet" zegt de andere.
• "Je moet leren delegeren" is het advies van je manager.
• "Niemand doet het zoals jij het doet" is de lofzang van jouw klanten.

En terwijl je worstelt met deze gemengde signalen, zie je de wereld om je heen succesverhalen vieren van bekende perfectionisten als Steve Jobs, Serena Williams en andere mensen die heel goed presteren.

Een nieuwe lens: Natuurlijke Voorsprong
en het RoodGroen-systeem

Maar wat als we het concept van perfectionisme verkeerd begrepen hebben?

Wat als datzelfde perfectionisme dat je al jaren met je meedraagt, niet het probleem is dat opgelost moet worden?

Wat als het in plaats daarvan een wegwijzer is naar een leven waar jij helemaal in jouw element bent.

Door de laatste 15 jaar met veel 'perfectionisten' te hebben gewerkt, hebben we iets bijzonders ontdekt: wat jij als "perfectionisme" ervaart, kan een signaal zijn dat je óf te ver afstaat van wie je werkelijk bent, óf juist een essentiële uitdrukking van je ware natuur.

Om dit te begrijpen, moeten we eerst twee concepten introduceren die de sleutel vormen tot deze nieuwe manier van kijken namelijk Natuurlijke Voorsprong en het RoodGroen-systeem.

Natuurlijke Voorsprong -
De bron van moeiteloos handelen

Je Natuurlijke Voorsprong is dat unieke snijpunt waar je natuurlijk talent, intrinsieke motivatie, en diepste voldoening samenkomen. Het is de manier waarop je van nature in de wereld staat wanneer je op je best bent - je persoonlijke "sweet spot" van excellentie.

Denk terug aan momenten waarop je volledig in je element was. Wanneer werk niet als werk voelde, maar als een natuurlijke uitdrukking van wie je bent. De momenten waar jij je capabel en effectief voelde en als een vis in het water. Deze momenten onthullen het patroon van jouw Natuurlijke Voorsprong.

Ieders Natuurlijke Voorsprong is uniek.

Het fascinerende is dat dit patroon al je hele leven aanwezig is. In kleine alledaagse dingen zoals de cadeaus die je koopt, de vakanties die je plant, of de boeken die je leest. Maar ook in grotere zaken zoals de studies, relaties of carrièrepaden die je kiest.

Toch kijken we zelden naar deze patronen. We zijn zo druk bezig met voldoen aan externe verwachtingen, dat we de deur naar moeiteloos excelleren over het hoofd zien - zelfs wanneer deze letterlijk elke dag voor ons opengaat.

Je Natuurlijke Voorsprong is geen vaardigheid die je moet ontwikkelen. Het is een aangeboren manier van werken - je persoonlijke gebruiksaanwijzing die laat zien hoe jij als mens optimaal functioneert.

Het cruciale inzicht: Als je vanuit jouw Natuurlijke Voorsprong werkt, heb je geen last van perfectionisme. Je bent er gewoon niet mee bezig. Je handelt gewoon. Daarom is het zo'n belangrijk referentiepunt om voorbij perfectionisme te komen.

Het RoodGroen-systeem:
Je Interne Navigatie

Afbeelding: Linda van Erve | © Natural Advantage

Als je begrijpt wat je Natuurlijke Voorsprong is, dan heb je een referentiepunt.
Maar hoe weet je of je er in lijn mee werkt of niet?
Hiervoor hebben we het RoodGroen-systeem ontwikkeld - een innerlijk dashboard dat je vertelt wanneer je in lijn bent met je natuurlijke manier van werken (Groen) en wanneer niet (Rood).

In het Groen

Wanneer je in het Groen bent:

• Voel jij je capabel en effectief
• Ervaar je focus en betrokkenheid
• Ben je mentaal helder en emotioneel stabiel
• Voel jij je als een vis in het water en in je element
• Voel jij je top en lever jij jouw beste bijdrage

In het Rood

Wanneer je in het Rood bent:

• Voel je druk en spanning om te presteren
• Pieker je veel en voel je frustratie
• Is er onzekerheid over wie je bent en wat je kunt
• Heb je de neiging om uit te stellen of te vermijden
• Zelfs de meest simpele taken kosten veel energie en zijn uitputtend

Het cruciale inzicht van het RoodGroen-systeem is dat wat jou in het Groen brengt, fundamenteel kan verschillen van wat anderen in het Groen brengt. Dit verklaart waarom algemene adviezen over perfectionisme zo vaak falen - ze houden geen rekening met jouw unieke Natuurlijke Voorsprong.

Anatomie van Groen en Rood

Laten we nog dieper ingaan op wat nu precies het Groen en het Rood vormt. Dit is essentieel om te begrijpen hoe je van Rood naar Groen kunt komen en daarmee voorbij perfectionisme kunt komen.

Wat vormt het Groen?

Afbeelding: Linda van Erve | © Natural Advantage

Het Groen bestaat uit drie fundamentele onderdelen:

1. Je Natuurlijke Voorsprong - Dit is waar we het eerder over hebben gehad. Jouw Natuurlijke Voorsprong beschrijft waar jij van nature in uitblinkt. Wanneer je deze inzet, ben je moeiteloos in je element. Het is wat jou onderscheidt van anderen.
   
   
2. Universele Kwaliteiten - Wanneer je in het Groen bent en jouw Natuurlijke Voorsprong inzet, krijg je toegang tot wat wij "universele kwaliteiten" noemen.
   Dit zijn ervaringen als:
   • Doelgerichtheid
   • Flow
   • Verbondenheid
   • Creativiteit
   • Innerlijke rust
   • Verhoogde productiviteit
   • Mentale helderheid
   • Voldoening
     
     
3. Built-in-Guidance systeem - In het Groen weet je op elk moment wat je te doen staat. Er is geen piekeren of twijfel. Je handelt gewoon, gedreven door een intrinsiek weten dat je op het juiste spoor zit. Perfectionisme is hier niet aanwezig.

Wat vormt het Rood?

Afbeelding: Linda van Erve | © Natural Advantage 

In het Rood zijn fundamenteel andere mechanismen actief:

1. De Innerlijke Criticus - Deze interne stem maakt de dienst uit. Anders dan constructieve zelfkritiek, is deze stem genadeloos en nooit tevreden. Altijd weet hij wel iets te vinden wat beter kan. 
   
   
2. Geïnjecteerde Idealen - De innerlijke criticus laat zich leiden door geïnjecteerde idealen - overtuigingen over hoe je zou moeten zijn of wanneer je succesvol bent die niet authentiek voortkomen uit jouw Natuurlijke Voorsprong.
   
   
3. Triggers - De innerlijke criticus wordt vaak getriggerd door een waargenomen kans op afwijzing. Dit kan afwijzing door anderen zijn, maar ook zelfafwijzing - het gevoel niet te voldoen aan je eigen (overgenomen) maatstaven.

De twee gezichten van perfectionisme

Met meer inzicht in hoe het RoodGroen-systeem werkt, kunnen we het raadsel van perfectionisme ontrafelen. Want wat we "perfectionisme" noemen, kan voortkomen uit twee volledig verschillende bronnen:

1. Type 1: Perfectionisme als signaal dat je in het Rood bent - wanneer je natuurlijke manier van werken wordt geblokkeerd
2. Type 2: Perfectionisme als natuurlijke expressie van je Natuurlijke Voorsprong - wanneer streven naar excellentie een kernonderdeel is van wie je bent
   
   

Laten we deze twee types beter leren kennen, zodat je kunt ontdekken welk type jij bent en wat dit betekent voor jouw weg voorbij perfectionisme.

Type 1:
Perfectionisme als Signaal van het Rode Systeem

"Ik heb geen commentaar gekregen op mijn werk, maar toch voel ik mij er heel onzeker erover."

Deze woorden horen we vaak bij Type 1-perfectionisten. Ze leveren vaak uitstekend werk, maar kunnen dit zelf niet zien. Dit komt omdat ze voortgejaagd worden door een onverbiddelijke innerlijke criticus die hen steeds wijst op wat er niet deugd aan hun werk.

De innerlijke criticus en geïnjecteerde idealen

Bij Type 1 perfectionisme is het Rode Systeem vaak het meest intens actief. De innerlijke criticus neemt dan alle ruimte in je hoofd in en dwingt je te voldoen aan geïnjecteerde idealen - standaarden die niet organisch uit jezelf voortkomen, maar van buitenaf zijn opgelegd.

Deze geïnjecteerde idealen zijn verraderlijk omdat ze:

• Vaak onrealistisch hoog liggen
• Voortdurend verschuiven zodra je ze nadert
• Fundamenteel niet resoneren met wie je werkelijk bent

Je probeert in het Rood te voldoen aan een beeld van perfectie dat niet van jou is, maar dat je hebt overgenomen van ouders, docenten, leidinggevenden, of zelfs de maatschappij als geheel.

Rood vs. Groen: Het Verborgen Patroon

Wat veel Type 1-perfectionisten echter niet beseffen, is dat hun perfectionisme niet constant is. Er zijn momenten waarop het volledig verdwijnt - momenten van flow en natuurlijke productiviteit.

In het Rood:

• Je innerlijke criticus schreeuwt dat het 'beter moet'
• Jouw innerlijke criticus vergelijkt jouw werk constant met dat van anderen
• Je raakt verstrikt in eindeloze revisies zonder duidelijk eindpunt
• Je voelt spanning, angst en uitputting
  
  

In het Groen:

• Je weet intuïtief wat nodig is en wat goed genoeg is
• Je werkt vanuit intrinsieke motivatie, niet uit angst
• Je bent volledig aanwezig bij het werk zelf, niet bij mogelijke beoordelingen
• Je voelt energie, focus en voldoening
  
  

Wat belangrijk is om te realiseren is dat deze groene momenten niet willekeurig ontstaan. Ze volgen een patroon dat uniek is voor jou en direct verbonden is met jouw Natuurlijke Voorsprong.

Marks verhaal: wanneer perfectionisme verdwijnt

Mark is een onderzoeker bij een kennisinstituut. Hij worstelt vaak met het schrijven van onderzoeksrapporten, uitgestelde deadlines en een genadeloze innerlijke stem.

"Ik moet de perfecte inleiding hebben voor ik verder kan." vertelde hij. "Anders voelt het alsof het hele rapport zal mislukken."

Tijdens ons werk samen ontdekten we iets fascinerends: Marks Natuurlijke Voorsprong ligt in het implementeren van kennis via samenwerking. Wanneer hij schreef na uitgebreide gesprekken met belanghebbenden, verdween zijn perfectionisme als sneeuw voor de zon.

Zijn blokkades ontstonden juist wanneer hij in isolatie probeerde te werken, gedreven door het geïnjecteerde ideaal dat een "echte expert" alles zelfstandig moet kunnen bedenken en opschrijven. Dan bleef hij maar twijfelen en schaven aan de tekst, maar voldeed niets.

Toen Mark een vastgelopen rapport benaderde door eerst een ruwe versie te schrijven als gespreksdocument, veranderde alles. Zijn schouders ontspanden, zijn ogen lichtten op. "Dit voelt veel beter." zei hij. "Nu weet ik precies wat ik moet doen."

De sleutel tot het Groen: voorwaarden herkennen

Wat Marks verhaal laat zien is cruciaal: Type 1-perfectionisme is niet wie je bent, maar een signaal dat het Rode Systeem actief is omdat je niet in lijn werkt met jouw Natuurlijke Voorsprong.

Voor Mark was de sleutel om terug in het Groen te komen: eerst in dialoog gaan met anderen, dan schrijven. Voor anderen kan het zijn:

• De juiste hoeveelheid structuur of juist vrijheid
• Een specifieke werkomgeving of sfeer
• Betekenisvol contact vooraf of tijdens het werk
• Duidelijkheid over het grotere doel van het werk
  
  

Wat jij nodig hebt, ligt aan jouw Natuurlijke Voorsprong en die is voor iedereen anders.

Dit verklaart waarom algemene adviezen over perfectionisme zo vaak falen. Ze negeren de unieke voorwaarden die jou van Rood naar Groen brengen.

Herken je jezelf in dit type?

Je bent waarschijnlijk een Type 1-perfectionist als:

• Je geen duidelijk eindpunt hebt – er is altijd 'nog iets' dat beter kan volgens de innerlijke criticus.
• De innerlijke criticus de hele tijd jouw werk vergelijkt met het werk van anderen en legt jou dit op als een geïnjecteerd ideaal.
• Je voelt je uitgeput na het leveren van prestaties, zelfs als die goed ontvangen worden.
  
  

Voorbij perfectionisme

Voor type 1 betekent voorbij perfectionisme komen niet simpelweg "lagere standaarden accepteren" of "leren leven met imperfectie" zoals traditionele adviezen suggereren. Het betekent:

1. Herkennen wanneer je perfectionisme opvlamt (Rood Systeem)
2. Identificeren van de unieke momenten waarop je perfectionisme verdwijnt (Groen Systeem)
3. In kaart brengen van jouw Natuurlijke Voorsprong.
   (Als je hier hulp bij wilt, is de Discovery mogelijk iets voor jou.)
4. Jouw werk- en leefomgeving in lijn brengen met jouw Natuurlijke Voorsprong.
   
   

Want in tegenstelling tot wat velen denken, is perfectionisme geen karaktertrek die je moet accepteren of bestrijden. Het is een signaal dat er niet aan de unieke voorwaarden van jouw Natuurlijke Voorsprong wordt voldaan - voorwaarden die, eenmaal herkend en vervuld, je natuurlijke excellentie moeiteloos laten stromen waarbij perfectionisme als sneeuw voor de zon verdwijnt.

Type 2: De Meest Misverstane Perfectionist: Waarom "Goed Genoeg" Juist Schadelijk Is

"Een zes is ook goed hoor, het hoeft niet altijd een negen te zijn."

Type 2 kent deze woorden maar al te goed. Ze klinken vriendelijk, goedbedoeld zelfs. Maar ze voelen als een beperking.

Want wat je omgeving ziet als "perfectionisme" is in werkelijkheid iets heel anders. De behoefte om structureel naar het hoogst haalbare te streven zit verweven in het DNA van je Natuurlijke Voorsprong. Het is een integraal onderdeel van wie je bent in je kern.

Waarom anderen je verkeerd begrijpen

Je omgeving maakt zich oprecht zorgen. Ze zien hoe je tot laat doorwerkt aan presentaties. Hoe je blijft schaven aan de vormgeving van jouw prestaties. Hoe je net dat extra detail toevoegt aan je rapport terwijl de deadline nadert.

Ze concluderen:

• "Ze neemt te veel hooi op haar vork"
• "Ze gaat aan haar eigen lat ten onder"
• "Ze kan nooit tevreden zijn met wat er ligt"

Wat ze niet zien? Dat je volledig opleeft tijdens dit proces.

Groen vs. Rood: het verborgen patroon

Wat je omgeving niet begrijpt, is dat het bij jou fundamenteel anders werkt:

In het Groen: Wanneer je streeft naar excellentie, voel je energie stromen. Je bent gefocust, betrokken, volledig aanwezig. Dit is waar jij floreert.

In het Rood: Wanneer je genoegen neemt met middelmatigheid ("goed genoeg"), raak je juist uitgeput. Je voelt verveling, frustratie, een onbehaaglijk gevoel van onvervuld potentieel.

Terwijl anderen denken dat ze je beschermen tegen burn-out door je "perfectionisme" te temperen, duwen ze je onbedoeld richting mentale uitputting.

Het cruciale verschil met type 1

Anders dan type 1 weet jij precies:

• Wanneer iets klaar is
• Wanneer de standaard bereikt is
• Wanneer het werk voldoet aan jouw innerlijke maatstaf
  
  

Je lijdt niet aan eindeloos verschuivende doelposten of onrealistische verwachtingen van de innerlijke criticus. Je hebt een intern kompas dat feilloos aangeeft wanneer iets werkelijk goed is.

Lianne's verhaal

Lianne, partner bij Natural Advantage, heeft een natuurlijke gave om van een 2 een 9 te maken. Ze streeft altijd naar het wow-effect. Dat is haar Natuurlijke Voorsprong. Of het nu gaat om prestaties op haar werk of haar optredens als zangeres - ze ziet altijd wat er beter kan. Ze ziet ook altijd wanneer het punt bereikt is om ergens mee te stoppen of het los te laten.

Als ze bezig is met een klus die bij haar past gebeurt er iets bijzonders. Ze komt in een flow. Tijd verdwijnt. Ze gaat volledig op in het proces van essentiële onderdelen verzamelen die het verschil maken, het elimineren van ruis, het verfijnen van details, het creëren van dat onvermijdelijke wow-moment.

Toch heeft ze sinds haar jeugd te horen gekregen:

• "Je hoeft niet altijd de beste te zijn."
• "Goed is goed, er hoeft niet altijd een schepje bovenop."
• "Zou je niet 's stoppen? Zo, ga je nog onderuit!

De ironie? Juist het onderdrukken van haar natuurlijke drang naar excellentie bracht haar dichter bij uitputting dan haar zogenaamde "perfectionisme" ooit zou doen.


Herken je jezelf in dit type?

Je bent waarschijnlijk dit type als:

1. Je geniet intrinsiek van het streven naar excellentie. Dit voelt niet als dwang maar als vrijheid. Je voelt je levendig en in je element.
2. Je drive komt vanuit passie, niet kritiek. Niet je innerlijke criticus drijft je, maar je liefde voor kwaliteit en schoonheid.
3. Je hebt een helder eindpunt in zicht. Je weet precies wanneer iets "af" is en aan jouw standaard voldoet.
4. Middelmatigheid voelt uitputtender dan excellentie. Een "zesje" scoren kost je meer energie dan een "negen" nastreven.
5. Je krijgt energie van de details die anderen over het hoofd zien. Waar anderen zich verliezen in kleine verbeteringen, kom jij er juist door tot leven.

Zoek jouw Groen-Omgeving

Als je je hierin herkent, is het tijd voor een bevrijdend inzicht: je bent geen perfectionist in de klassieke zin van het woord. Je bent iemand met een unieke Natuurlijke Voorsprong waarin het streven naar hoge kwaliteitsstandaarden is ingebakken.

Je hoeft niet te veranderen of je standaarden te verlagen. In plaats daarvan is het volgende belangrijk:

1. Herkennen waar jouw Natuurlijke Voorsprong het best tot zijn recht komt - welke werkzaamheden, projecten en rollen je in het Groen brengen. Inzicht in jouw Natuurlijke Voorsprong is hierbij cruciaal.
2. Bewust zoeken naar een omgeving die jouw hoge standaarden niet alleen tolereert, maar actief ondersteunt en faciliteert - waar je de tijd, middelen en waardering krijgt om je werk op jouw niveau te doen.

Want alleen in een omgeving die resoneert met je natuurlijke drive en deze actief faciliteert, kun je volledig in het Groen leven. Dit is je beste bescherming tegen de echte burn-out die ontstaat wanneer je de expressie van je jouw Natuurlijke Voorsprong moet onderdrukken of constant moet bevechten.

Kortom